मैले सीता ओझालाई चिन्दा  नेपालको शिक्षक आन्दोलनले खारेको स्थापित नेताको रुपमा चिनेको थिए । पछि उहाँद्वारा सम्पादित शिक्षाका बोल्छिन र शिक्षिका पुञ्ज नामका मुखपत्रहरु पन्ध्र वर्षसम्म निकाल्न सफल व्यक्तित्वको रुपमा  पनि चिन्न  पाएँ ।  शिक्षक संघ र संगठनको संयुक्त परियोजनाको प्रोजेक्ट कमिटी रिसर्च कमिटी र सम्पादन समिति जस्तो कार्यकारी जिम्मेवारीमा अनवर पन्ध्रौं वर्ष काम गरेको अनुभव छ उहाँसँग । उहाँ शिक्षकहरुका विभिन्न विषयको प्रशिक्षक/ सहजकर्ता पनि हो । उहाँ शिक्षक संगठनको आन्दोलनको क्रममा सयौं पटक गिरफ्तार तथा घाइते व्यक्ति पनि हो । उहाँअशक्त भएको बेला पनि आन्दोलनको नेतृत्व गर्न छोड्नु भएन। पछिल्लो पटक लेखनकै सन्दर्भमा कहिलेकाही गोरखापत्रमा लेख रचना सहित सीता ओझाको  पनि नाम भेटिन्थ्यो । पछिल्लो समयमा साहित्यिक यात्रामा कथा,कविता,नाटक,संवाद ,मनोवाद,हाइकु लगायत विधाका रचनाहरु पनि भेटिए ।यस्तै दर्जनौं सरकारी गैरसरकारी संघसंस्थाको आवद्धता,नेतृत्वको अनुभव मात्रै होइन बामपंथी आन्दोलनको कुसल र सक्रिय संगठक कार्यकर्ता ,अध्ययता र अनुसन्धान कर्ताको रुपमा देख्ने र चिन्ने मौका पाएँ ।

सीता ओझासँग शिक्षकको संगठन मात्रै होइन अभिभावकहरुको संगठनको पनि केन्द्रीय उपाध्यक्षसम्मको जिम्मेवारी वहन गर्दै जिल्लाजिल्लामा अभिभावकका संगठन निर्माण गर्ने अभियानको लामै अनुभव छ । काठमाडौ महानगरपालिकामा मेलमिलाप गराउँदाको अनुभवसँगै मनोसामाजिक परामर्शको कार्यमा पनि विसौंवरणषको निरन्तरता र अनुभव छ।

  मानिसमा भएको सक्रिय निरन्तरता  नै उसको आकर्षणको केन्द्र हो । यहि सक्रियताले  ओझालाई शिक्षकको संगठन निर्माणको अभियान,अभिभावक सचेतनाको  आन्दोलन, सामाजिकआर्थिक रुपान्तरणको अभियानमा जोडिने अवसर मिल्यो । सीता ओझाको अध्ययनको झुकाव माक्र्सवादसंग जोडिएको कारण भौतिक परिस्थितिले निर्माण गरेको नयाँ चेतनासँग जोडिन गयो।उहाँलाई यस्तो प्रेरण बाम आन्दोलनको माक्र्सवादी चेतले प्रदान गर्यो ।  शिक्षक अभिभावकको मात्रै होइन महिलाहरुको अधिकारसँग जोडिएको महिला सुरक्षा दवाव समूह जस्तो संस्थामा पनि उहाँले  वैचारिक नेतृत्व गरिरहनु भएको देखिन्छ ।यसरी हेर्दा  उहाँ,आफू संगठित भएको स्थानमा कुशल वैचारिक नेतृत्व प्रदान गर्न  सक्षम व्यक्तिमा पर्नुहुन्छ।

राजनीतिक कार्यकर्ताको रुपमा उहाँ पुर्व माले,एमाले,माले,एमाले ,नेकपा हुँदै  अहिले नेपाल कम्युनिस्ट पाटी एकीकृत समाजवादीको केन्द्रीय सदस्य तथा अखिल नेपाल महिलासंग लगायत महिला आन्दोलनको अगुवाइको लामो अनुभव प्राप्त नेता हुनुहुन्छ । उहाँ महिला अधिकारका अनेकौं अभियान र सरोकारवाला संघसंस्थाको सञ्जालहरुमा जोडिनुभएको अभियन्ताको रुपमा पनि परिचित हुनुहुन्छ ।उहाँको राजनीतिक  पहिचान पहिल्याउन खोज्दा र राजनीतिक कित्ता रोज्नु पर्दा देशभक्त,राष्ट्रवादी र निष्ठाको कित्तामा उभिन सक्ने स्वाभिमानी व्यक्तिको रुपमा पनि चिनिने व्यक्ति  हो भन्न सकिन्छ ।उहाँले राजनीतिक दलमा संगठित हुँदा पाएको जिम्मेवारीहरु हेर्दा, दलको तल्लो कमिटीदेखि निरन्तर संगठनका हरेक संरचना हुँदै राज्य व्यवस्था,भौतिक योजना तथा पुर्वाधार,महिला विभागहरु समाल्दै दलको केन्द्रीय सदस्य जस्तो गरिमामय पदमा पुग्नुभएको देखिन्छ ।

सीता ओझाको अध्ययन र चिन्तनले नेपाली महिलाहरुको समसामयिक अवस्था,चुनौती र समाधान विषयका गोष्ठी पत्रहरु प्रकाशित छन् । त्यस्तै सामाजिकआर्थिक  रुपान्तरणसँग जोडिएका पुस्तकहरु,अग्रणी महिलाहरुको जीवनी,सामाजिकआर्थिक रुपान्तरणका मुद्दाका विषयमा आधारित अनेकौं लेख तथा पुस्तकहरु छन् ।स्वरुपान्तरणका लागि पत्र मञ्जुषाका पत्रहरुले समाजमा भए,गरेका अनेकौं प्रकारका विभेदको अन्त्यको लागि दिशा निर्देश गरेको छ । उहाँको नाटक मौनताको अन्त्यले सार्वजनिक यातायातमा महिलामाथि गरिने हिंसाको अन्त्यको लागि विद्रोह गरेको छ ।नामेट कविता संग्रहले महिला र पुरुषविचको भेदको अन्त्य र समविकासको भाव देखेको छ । किशोरी कथा संग्रह भाग एक र दुई ले किशोरीको चुनौतीपूर्ण जीवनको आत्मरक्षाका  लागि अनेकौं प्रकारका उपायहरु सुल्झाएको छ भने  उमेरको उत्तरार्धमा सन्तानहरुले दिएको पिडाले झटपटाउनु भन्दा  आर्थिकसामाजिक रुपमा अभिभावकहरु पनि सन्तानको मोहमा नपरि सुरक्षित हुनुपर्ने विषयमा सन्तानको चोट कथा संग्रहले सन्देश दिएको देखिन्छ ।

उहाँ एक असल मिडिया कर्मी तथा विचारको प्रभाहकर्ता पनि हो । उहाँका विचारहरु  पत्रपत्रिका,पुस्तक र  सञ्चार माध्यमबाट मात्रै होइन,सामाजिक सञ्जालबाट पनि प्रसस्तै आएका छन् । सीता ओझाले प्रकाशित गर्नुभएको पछिल्लो कृति महिला, यौनिकता, हिंसा र सम्बन्ध नामक पुस्तक महिला र पुरुष दुबै प्रकृतिका सुन्दर र अनुपम उपहार हुन् । यो जगत छ र जीवन छ।यसलाई मानवजातीले आफ्ना सुन्दर सृजनाहरु द्वारा सम्वृद्ध बनाएक‍ो छ र अझै बनाउनुपर्छ । मानवजातीले मानव सव्यताको क्रममा प्रकृतिसँगै कठोर संघर्ष गर्दै अनेकौं प्रकारका सृजना र  आविस्कार गर्नु पर्यो । मानव जीवनको विकासको क्रममा खाद्यान्न ,वस्त्र,आवास आदिको संघर्षपुर्ण कथा नै आविष्कारको पहिलो खुटकिलो हो । साधनश्रोतको अभावको कारण अत्यान्तै सम्वृद्ध वर्ग पनि सबैभन्दा कम्जोर हुन पर्ने परिस्थितिमा पुग्दो रहेछ भन्ने  शिक्षा पनि मानवजातीले  अनुभवको रुपमा लिएको देखिन्छ ।

     बदलिँदो विश्व परिस्थिति र नेपाली समाजमा रहेको  वर्ग विभेदभित्रको दर्दनाक असमानता चिर्न  अझै कठिन देखिन्छ । एकतिर राज्य आफैंले गरेको दोहन अर्कातर्फ समान्तवाद,दलाल पुँजीवाद र नोकरशाहीहरुको दोहन सहन गर्न कठिन छ। आफू मात्रै सम्पन्न र शक्तिशाली बन्न खोज्ने अवसरवाद र अर्को समस्याले अराजकता बढेको बढैछ ।यस्तो राजनीतिक परिवेशभित्र सामाजिक र आर्थिक अपराधहरु बढ्ने गर्छन् । समाजमा हुने हत्याहिंसाले महिला,बालबालिका,जेष्ठ नागरिक र पहुँच बाहिरको जनसमुदाय हिंसामा पर्ने गर्छ । हत्या हिंसा जस्ता घटनाको शिकार  बन्ने राज्यको पहुँच बाहिरको शोषित पिडित वर्ग नै हो ।लेखक सीता ओझाले महिला,यौनिकता ,हिंसा र सम्बन्ध पुस्तकमा यिनै विषयको सरल चर्चा गर्नु भएको छ।

धर्म,संस्कृतिले समाजलाई अल्मल्याएर गरेको हिंसा,उपल्लो वर्गदेखि एकल महिलासम्मलाई समाजले हेर्ने  विभेदपुर्ण दृष्टिकोण,महिलाहरुमाथिको दोहोरो,तेहेरो दोहोन र उत्पिडनले परेको समस्याको विषयले यो पुस्तकमा प्राथमिकता पाएको छ।

यो पुस्तकमा यौनिकता के हो ? महिलाको यौनिकताको प्रयोगको  विषय र प्रसङ्ग सहित चर्चा गरिएको छ।लेखकले यौनिकताको विषयमा यसरी उल्लेख गरेको भेटिन्छ- यौनिकता मानिसको यौन तथा प्रजननसँग सम्बन्धित विषय हो। यो विषय चराचर जगतका सम्पुर्ण सजिवहरुसँग जोडिएको महत्त्वपूर्ण जैविक विकासको पक्ष हो । हाम्रो सामाजिक परिवेशमा यो विषयलाई संकुचित अर्थमा हेर्ने गरिन्छ ।तर यौनिकताभित्र मानवजातीको जैविक सामाजिक,सांस्कृतिक,व्यवहारिक  र मनोवैज्ञानिक स्वास्थोपचारदेखि राजनीतिक,आर्थिक सवालहरुले पनि प्रवेश पाएका हुन्छन् । यौनिकताभित्र मानवजीवनको निरन्तरता जस्तो आधारभूत पक्ष पनि समेटिएको हुन्छ । यो कुनै व्यक्ति विशेषको यौन चाहाना या कामुकताको अनुभवको व्यापकताको प्रस्तुति या स्तुति होइन । यो व्यक्ति विशेषको विशाल जीवनचक्र हो भनेर बुझ्नुपर्छ । पृष्ठ १०